Endüstriyel Tasarımda Dieter Rams Çağı
Dieter Rams, en iyi tasarımın mümkün olduğunca az tasarım olduğunu söylediğinde yeni bir çağ başlatacağını kim bilebilirdi?
David Vintiner tarafından Dieter Rams
Popun kralı deyince akla Michael Jackson geliyor, pizza deyince İtalya, lokum deyince de Türkiye. Endüstriyel tasarım söz konusu olduğunda ise benzer bir çağrışım Dieter Rams için geçerli. Daha sade ama daha iyi tasarımlar üzerine kurulu yaklaşımıyla tanınan Rams, tasarımın gözü ve zihni yormadan estetik kalmayı başarması gerektiğini savunuyor.
Bir yıldız doğuyor
Rams, 1932 yılında, usta bir marangozun da yer aldığı bir ailenin içinde dünyaya geliyor. Çocukluğu büyükbabasının mobilya yaptığı atölyede geçiyor; saatlerini, günlerini, hatta yıllarını burada geçiriyor. Eğitimini mimarlık üzerine tamamladıktan sonra, 1955 yılında elektronik firması Braun’da çalışmaya başlıyor ve hem kariyeri hem de hayatı bambaşka bir yöne evriliyor.
Bu süreçte Rams, önce Ürün Tasarımcısı olarak ekibe katılıyor, ardından Tasarımdan Sorumlu Baş Yönetici konumuna geliyor. Kırk beş yıl süren Braun serüveni boyunca beş yüzden fazla tüketici elektroniği ürünü, onun vizyonuyla şekilleniyor. Böylece endüstriyel tasarımda yeni ve pürüzsüz bir dönem başlıyor.
Rams, aynı zamanda işlevselci tasarım hareketinin öncülerinden biri olarak görülüyor. Bir ürünün önce işlevsel olması ve tasarımın bu işlevselliği gölgelememesi gerektiğini savunan bu yaklaşım, onun ürettiği her parçada kendini net bir şekilde gösteriyor.
Rams, sadeliği ve şıklığı gündelik nesnelere taşıyan bir isim. Dönemin tasarımcıları ürünlerine kendi imzalarını mümkün olduğunca belirgin şekilde yerleştirme peşindeyken o, tam tersine gidiyor. Tasarımlarında egosuna ya da fazladan hiçbir ögeye yer vermiyor. Aynı zamanda tüketimciliğe ve savurganlığa da mesafeli duran Rams’in ürünleri, bu yaklaşım sayesinde yıllarca sorunsuz çalışıyor ve işlevselliğini kolay kolay yitirmiyor.
Apple ve Rams felsefesi
Bugün lider teknoloji markalarından biri olan Apple, dünyaya sayısız yenilik kazandırdı. Her bir ürünün, insanlığın gelişimine katkısı yadsınamaz. Bu ürünlerde en çok öne çıkan detaylardan biri de ürünlerin tasarımlarındaki sadelik ve şıklık. Zamanında Braun’u kendi çağının Apple’ı haline getiren Rams’in vizyonu, Apple’ın tasarım diline doğrudan yansıyor. Bu etki, Apple ürünlerinin neden diğer markalarınkinden daha fazla öne çıktığını anlamamıza yardımcı oluyor.
Apple’da uzun süre Tasarımdan Sorumlu Baş Yönetici olarak çalışan Jony Ive’ın da, tıpkı pek çok sanatçı gibi, ilham aldığı ve ikon olarak gördüğü bir isim vardı: Dieter Rams. Bu etki öyle güçlüydü ki Rams’in vizyonu zamanla Apple ürünlerine de yansıdı. İlk iPod’la belirginleşen bu tasarım dili sayesinde Apple’ın ürünleri hem işlevsel hem de şık tasarımlarıyla öne çıkmaya başladı.
Rams’e duyduğu hayranlığı açıkça dile getiren Ive, bu vizyonu Apple’a da aktardı. Tıpkı Rams’in Braun’u dönemin öncülerinden biri hâline getirmesi gibi, Ive’ın bu yaklaşımı da Apple’ı tasarım alanında daima bir adım öne taşıdı.
Rams’ten sonra pek çok firmanın tasarımlarında benzer izler görmek mümkün. Çünkü onun tasarım dünyasındaki etkisi, kolayca göz ardı edilemeyecek kadar güçlü. Hatta endüstriyel tasarımda Rams’ten öncesi ve sonrası gibi bir ayrım yapmak bile çok abartılı sayılmaz.
Braun T3 transistörlü radyo (sol), Apple iPod (sağ)
En iyi tasarımın on prensibi
Sanatla endüstrinin buluştuğu Bauhaus yaklaşımını gündelik objelere taşıyan Rams, vizyonunu daha net aktarabilmek için iyi tasarımı on prensiple tanımlıyor. Ona göre en iyi tasarım; yenilikçidir, kullanışlı ve anlaşılırdır, estetiktir, göze batmaz, sahicidir, uzun ömürlüdür, ayrıntılara önem verir, çevreye duyarlıdır ve mümkün olduğunca az tasarımdır.
Tasarımın insana ve onun gerçeğine kayıtsız kalmasını, tasarımdaki en büyük günah olarak tanımlayan Rams, bu prensiplerle aslında insanla ne kadar iç içe bir anlayış benimsediğini açıkça gösteriyor. Hâlâ aktif olarak çalışan Rams, bir yandan tasarıma katkı sunmaya devam ederken bir yandan da dünyaya ilham vermeyi sürdürüyor.
Kaynaklar
newyorker.com/culture/cultural-comment/what-weve-learned-from-dieter-rams-and-what-weve-ignored/
sabukaru.online/articles/dieter-rams-the-goat/
bellroy.com/journal/heroes-of-design-dieter-rams/
nytimes.com/2011/06/06/arts/design/how-dieter-rams-made-braun-an-it-brand.html/
designwanted.com/dieter-rams-discover-10-best-designs/
